HISTORIA POCZĄTKI DUSZPASTERSTWA BERNARDYNÓW W JELNEJ
Po ustanowieniu parafii przy leżajskim klasztorze przełożony klasztoru leżajskiego i proboszcz parafii Zwiastowania NMP w Leżajsku O. Jan Berchmans Głowacki (1969-1975), opiekę duszpasterską nad wiernymi miejscowości Jelna, Judaszówka, Baranówka i Łukowa powierzył O. Piotrowi Kotyle. Ale już wcześniej, na zlecenie Kustosza O. Józefa Mrozika, O. Piotr Kotyła prowadził katechizację w Judaszówce od roku 1967 i w Jelnej od 1968 roku.
Pierwszą Mszę św. w Jelnej przed kapliczką MB Częstochowskiej O. Piotr Kotyła odprawił w dniu 3 maja 1970. Kapliczka znajdowała się w miejscu prezbiterium dzisiejszego kościoła) ( fot.4). Z początkiem 1971 roku O. Piotr Kotyła zameldował się na pobyt stały w Jelnej w domu P. Agnieszki Kostkowej nr 59, do którego przeniesiono punkt katechetyczny i tu zaczęto odprawiać Msze Św. Z czasem władze partyjne zakazały właścicielce aby w jej domu odprawiana była Msza Św. Taka sytuacja przyśpieszyła decyzję o budowie kościoła w miejscu dotychczasowej kapliczki.
Czasy i okoliczności tamtych lat nie sprzyjały rozwojowi religii, a tym bardziej budowie nowych świątyń. Mimo to w nocy z 12/13 czerwca 1971 roku, bez zgody władz państwowych, wybudowano prowizoryczny, drewniany kościół o wymiarach 5,5x12 m połączony ze wspomnianą kapliczką. W uroczystość św. Antoniego z Padwy, w godzinach popołudniowych, w czasie Mszy św. odprawianej przez O. Piotra, wiernych odwiedził ks. bp Ignacy Tokarczuk, który w krótkim przemówieniu zachęcił do budowy murowanego kościoła. Fakt ten nie mógł ujść uwadze miejscowych „ubeków”. Kapłana i wielu wiernych dotknęły represje od władz komunistycznych. „Owocem” dochodzenia był dekret władz wojewódzkich, nakazujący rozebrać wzniesiony „budynek” oraz liczne kary pieniężne. Kościół drewniany nie został rozebrany, a jesienią tego samego roku (1971 r.) przystąpiono do budowy nowego, murowanego kościoła nad wzniesionym wcześniej kościołem drewnianym, wg projektu inż. Jana Chmielewskiego z Radomia . Budowa trwała prawie dwa lata. Wnętrze kościoła wymalował malarz Paweł Mitka z Krakowa. Wzniesiono go z ofiar miejscowych wiernych przy wsparciu Klasztoru OO. Bernardynów w Leżajsku. 01 listopada 1974 roku świątynia została uroczyście poświęcona przez ks. bpa Ignacego Tokarczuka. Od tej pory władze zakonne rozpoczęły staranie o utworzenie we wsi Jelna niezależnej placówki duszpasterskiej. Pod budowę kościoła Gmina w Nowej Sarzynie przekazała działkę nr ewid. 2396 o powierzchni 2250 m², która była własnością gromadzką.
Dekretem Księdza Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka z dnia 04 sierpnia 1981 w Jelnej erygowano parafię p.w. Św. Franciszka z Asyżu i powierzono ją opiece duszpasterskiej Ojców Bernardynów. Pierwszym proboszczem został mianowany O. Bernard Machniewicz. Do nowo utworzonej parafii należały wioski: Jelna, Judaszówka, Baranówka i Łukowa. W roku 1991 Ks. abp Ignacy Tokraczuk kościoły w Jelnej, Judaszówce i Łukowej, na prośbę wiernych, przekazał na własność Prowincji Zakonnej Ojców Bernardynów z siedzibą w Krakowie.
Jelna – Wieś założona w połowie XVI w. Od początku istnienia należąca bezpośrednio do Króla Rzeczpospolitej. Ludność wsi trudniła się karczowaniem puszczy, skąd pozyskane drewno zaopatrywało istniejącą od 1578 roku kuźnicę, a wykarczowany las powiększał areał rolny. Do 1939 roku istniała gmina Jelna. Dziś Jelna należy do gminy Nowa Sarzyna, powiatu leżajskiego i województwa podkarpackiego. W Jelnej działają: Ośrodek Kultury, Klub Sportowy PUKS Francesco Jelna założony 10.08.2003 z inicjatywy ówczesnego proboszcza O. Ksawerego Ogórka, Ochotnicza Straż Pożarna działająca od lat 30-tych XX wieku, Koło Gospodyń Wiejskich istniejące od lat 60-tych XX wieku, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Jelna "Złoty Potok" działające od 02.11.2009 . W wiosce prowadzona jest Szkoła Podstawowa. Przez Jelnę przepływa rzeka Malinianka, dopływ Sanu. Obok Jelnej przebiega linia kolejowa łącząca Przeworsk i Rozwadów, wybudowana w latach 1896-1908 oraz droga krajowa nr 77 relacji Przemyśl- Lipnik.
Dziś Jelna razem z Baranówką liczy 1673 mieszkańców.
Jelna-Judaszówka to druga wioska wchodząca w skład parafii Jelna. Oddalona od Jelnej ok. 5 km, posiada swój kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Św. będący kościołem filialnym do Jelnej. Kościół został wybudowany w latach 1988-1992 wg Projektu mgr inż. arch. Stanisława Pąprowicza z Krosna. 26 września 1992 r. poświęcony przez Księdza Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka. Dziś Judaszówka liczy ok. 375 mieszkańców.
Jelna-Baranówka, to trzecia wioska wchodząca w skład parafii Jelna. Oddalona od Jelnej ok. 1 km. Jest to była kolonia niemiecka (Hirschbach), powstała na ziemi byłego folwarku wójtowskiego. Ukazana w dokumentach maleńka kolonia Baranówka obejmowała w 1808 roku jedynie 7 gospodarstw (33 osoby). Dziś Baranówka jest częścią Jelnej.
Łukowa to kolejna wioska należąca początkowo do parafii Jelna. Kościół filialny p.w. Miłosierdzia Bożego został wybudowany w latach 1991-1995 wg Projektu mgr inż. arch. Stanisława Pąprowicza z Krosna. Poświęcony przez ks. bpa Stefana Moskwę 07 maja 1995 r. 21 grudnia 2003 r. dekretem Księdza Arcybiskupa Józefa Michalika, przy kościele filialnym w Przychojcu utworzono Rektorat, dodając do niego także Łukową z jej kościołem, a administrację nowej jednostki powierzono kapłanowi diecezjalnemu, co oznaczało wyłączenie wioski Przychojec z parafii Zwiastowania Pańskiego w Leżajsku, a wioski Łukowa z parafii Jelna. Wieś Łukowa liczy ok. 610 mieszkańców. Budowa klasztoru i rozbudowa kościoła w Jelnej
Za pierwszego proboszcza O. Bernarda Machniewicza ufundowano trzy dzwony umieszczone na stalowej dzwonnicy na placu kościelnym. W 1982 r. nieopodal kościoła powstał cmentarz grzebalny, który w 1992 roku został ogrodzony. Opracowanie fizjograficzne pod nowy cmentarz wykonał mgr Jerzy Gałuszka w lipcu 1981 r. W trosce o prawidłowe funkcjonowanie duszpasterstwa parafialnego władze zakonne zdecydowały, aby przy kościele w Jelnej wybudować dom zakonny.
Budowę nowego klasztoru rozpoczęto 16 grudnia 1984 roku. Prowadził ją O. Kazimierz Stec ( w latach 1985-1986). Projekt budowy Domu Zakonnego i rozbudowy kościoła przygotował inż. arch. Wojciech Chmielewski z Krakowa. Z tego projektu został zrealizowany tylko Dom Zakonny. Ojciec Prowincjał Franciszek Rydzak, dekretem z dn. 11 listopada 1986 roku, erygował nowy dom zakonny, który został poświęcony 07 grudnia tegoż roku.
Pierwszym Gwardianem został mianowany O. Kazimierz Stec. W latach 1991-1998 gdy gwardianem klasztoru i proboszczem tutejszej parafii był o. Doroteusz Lipiński rozbudowano kościół wg Projektu mgr inż. arch. Stanisława Pąprowicza z Krosna, poszerzając go o boczne nawy, wybudowano wieżę kościelną na przedłużeniu prawej nawy oraz otoczono murem plac kościelny (1993). W miejsce pierwotnej kapliczki MB Częstochowskiej w prezbiterium kościoła wybudowano nową kapliczkę, zwaną Porcjunkulą . Wnętrze kościoła ozdobiono olejnymi obrazami, które własnoręcznie namalował o. Doroteusz Lipiński. W dniach 9-10 grudnia 2002 w parafii Jelna miała miejsce pierwsza peregrynacja kopii obrazu MB Częstochowskiej. W dniach 22-29 maja 2011 roku przeprowadzono kolejne misje. Wygłosili je O. Lucjusz Wilk i O. Nikodem Sobczyński z klasztoru w Leżajsku.
Opis dzisiejszego kościoła w Jelnej.
Dzisiejszy wygląd zewnętrzny kościoła w Jelnej zawdzięczamy O. Doroteuszowi Lipińskiemu, który był gwardianem i proboszczem w Jelnej w latach 1991-1998. Rozbudował on dotychczasowy kościół przez dobudowanie naw bocznych, wieży na przedłużeniu nawy prawej, przeróbce więźby i pokrycia dachu blachodachówką. W tym czasie została rozebrana pierwotna kapliczka MB Częstochowskiej, a w jej miejsce wybudowano w prezbiterium nowego kościoła kapliczkę Porcjunkuli . Doświetlenie wnętrza kościoła zapewniają lukarny w liczbie cztery po każdej stronie nawy głównej. Całość placówki kościelnej została otoczona murem kamiennym z metalowymi przęsłami, a plac kościelny wyłożono kostką betonową własnej produkcji.
Dzisiejsze wnętrze kościoła w swojej architekturze też pochodzi z czasów gwardiaństwa O. Doroteusza Lipińskiego. Prawa nawa poprzez wysokie arkady otwiera się na wnętrze kościoła i stanowi jego część. Nawa lewa została oddzielona od wnętrza kościoła i stanowi dziś zamkniętą część przeznaczoną dla ministrantów i innych stowarzyszeń religijnych działających przy parafii. Ławki dębowe w nawie głównej pochodzą z czasów administrowania O. Marian Wachowicza z 1976 r. Wykonał je Franciszek Blacharz z Biłgoraja. W górnej części prezbiterium na poziomej belce figura Chrystusa na Krzyżu w objęciu Św. Franciszka, wykonana w 2000 r staraniem Ojca Gwardiana Wojciecha Frączyka przez P. Stanisława Romańczuka z Radomia. Na drewnianym sklepieniu w kształcie kwadratów widnieją obrazy przedstawiające postacie Pana Jezusa, Matki Bożej i dwunastu Apostołów namalowane przez O. Doroteusza Lipińskiego.
W latach gwardiaństwa O. Szczepana Dolańskiego, od roku 2008, wnętrze kościoła otrzymało w dużej mierze nowy wystrój: przebudowano prezbiterium poprzez usunięcie Kaplicy Porcjunkuli i wykonanie nowych stall (dzieło miejscowych stolarzy P. T. Kowala i J. Kani ). Wykonano nową posadzkę granitową (rok 2009), nowy główny ołtarz, ambonkę i stolik liturgiczny oraz nową nastawę pod tabernakulum z granitu (rok 2009) wg projektu mgr Jolanty Kosowskiej, w wykonaniu firmy Arkadiusza Żurawia z Łukowej. Obok ołtarza głównego rzeźbiona w drewnie chrzcielnica wykonana przez art. rzeźbiarza Andrzeja Powroźnika z Przeworska. W części centralnej prezbiterium nad tabernakulum umieszczono kopię Obrazu MB Pocieszenia z Leżajska. Obraz ten został uroczyście intronizowany w 02.05.2009 roku. Tabernakulum oraz rama i sukienka obrazu MB Leżajskiej wykonane zostały w Zakładzie Kowalstwa Artystycznego P. Stanisława Stopyry w Grodzisku Górnym. Obraz Matki Bożej namalowany przez Siostrę Sercankę Bernardę Sidełko z Krakowa. Nawa boczna prawa otrzymała nowy ołtarz ( rok 2010) nad którym zawieszono zabytkowy krzyż z XVIII w. pochodzący z historycznego kościoła OO. Bernardynów w Sokalu zapisany w rejestrze zabytków województwa podkarpackiego pod asygnatą B-256 dnia 25.09.2008r. i przyjęła nazwę nawy lub kaplicy Miłosierdzia Bożego.
Organy z XVIII w. pochodzą z historycznego kościoła OO. Bernardynów w Sokalu, które w roku 1951 (w wyniku równania granic) przewiezione zostały do klasztoru w Leżajsku, zamontowane początkowo w kościele bernardyńskim p.w. Św. Antoniego z Padwy w Zakopanem, aby następnie z inicjatywy O. Mariana Wachowicza (1974-1978) w roku 1977 znaleźć miejsce w kościele w Jelnej. Obecne ograny liczą 7 głosów. W roku 2009 firma organmistrzowska Adama Walońskiego z Lubania przeprowadziła konserwację instrumentu, a w roku 2010 Pracownia Konserwacji Dzieł Sztuki, mgr Stanisława Filipa z Jarosławia przeprowadziła konserwację prospektu. Organy, jako zabytek, wpisanie zostały do rejestru zabytków ruchomych województwa podkarpackiego pod asygnatą B-256 dnia 25.09.2008 r.( fot.21).
Wszystkie okna świątyni udekorowano witrażami wg projektu artysty plastyka Józefa Gołębia z Rzeszowa w wykonaniu Zakładu Okien i Witraży z Rzeszowa ( rok 2010). Witraże przedstawiają postacie świętych i błogosławionych wg porządku: w prezbiterium Św. Franciszek i Św. Klara w lunecie nad tabernakulum Duch Św. W nawie Miłosierdzia Bożego: Błogosławiony Jan Paweł II Papież, Św. Siostra Faustyna Kowalska, Bł. Matka Teresa z Kalkuty i Św. Brat Albert Chmielowski, w oknach ściany lewej: Św. Jan z Dukli, Św. Szymon z Lipnicy. Bł. Władysław z Gielniowa i Bł. Anastazy Pankiewicz. W kruchcie kościoła nad wejściem głównym Herb Franciszkański, i w oknie na chórze Najświętsze Serce Jezusa. Na zwężeniu nawy głównej do prezbiterium obraz Miłosierdzia Bożego po prawej stronie i obraz Świętej Rodziny do lewej stronie (2010). Na ścianie lewej w arkadach postacie czterech Ewangelistów.
Wszystkie te obrazy namalował artysta malarz Józef Gołąb z Rzeszowa (2011). W roku 2011 na placu wokół kościoła wymieniono zniszczoną kostkę betonową na nową z firmy Bruk –Bet, typu „ stare miasto” i „ creativ”, w wykonaniu firmy: Zakład Produkcyjno-Usługowo-Handlowy FERAMENTA Krzysztof Piela, Kamień- Błonie 74, 36-053 Kamień i wg projektu inż. Przemysława Wróbla.
Dziś parafia w Jelnej liczy 2048 wiernych. W parafii pracuje trzech kapłanów. Przy parafii działają stowarzyszenia religijne: Franciszkański Zakon Świeckich, Akcja Katolicka, Żywy Różaniec, Franciszkańska Młodzież Oazowa, Liturgiczna Służba Ołtarza, Rada Parafialna.